Badania diagnostyczne
Konsultacja okulistyczna
Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego
OCT – Optyczna Tomografia Komputerowa
Specjalistyczne badania w kierunku jaskry
USG gałki ocznej i oczodołu
Pachymetria
Fundusfotografia
Badania okulistyczne kierowców
Medycyna pracy
Dobór korekcji okularowej
Gonioskopia
Badanie dna oka
Badanie dna oka, czyli tylnego odcinka oka, wykonuje się za pomocą soczewki, przy użyciu lampy szczelinowej. Soczewka zapewnia lekarzowi szerokie pole widzenia, dzięki czemu pozwala na szybką i nieinwazyjną ocenę nerwu wzrokowego, plamki żółtej i naczyń krwionośnych. Aby wykonać badanie dna oka, często zlecane w przypadku chorych z cukrzycą, nadciśnieniem czy u kobiet ciężarnych, nie trzeba umawiać się na osobną wizytę.
W razie potrzeby – także w ramach wizyty – oprócz ogólnego badania wzroku przeprowadzamy: dobór okularów, badanie obwodu siatkówki trójlustrem Goldmanna (wskazane m.in. u kobiet w ciąży, krótkowidzów), testy diagnostyczne zespołu suchego oka, test widzenia barwnego (rozpoznawanie kolorów) i widzenia stereoskopowego, test Amslera (ważny w zwyrodnieniu plamki żółtej).
W ramach kompleksowego badania oczu (konsultacja okulistyczna) przeprowadzam standardowo:
- szczegółową rozmowę z pacjentem
- badanie ostrości wzroku
- komputerowe badanie refrakcji oka
- pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego – tonometr bezdotykowy lub indukcyjny
- badanie w biomikroskopie
- badanie dna oka stereoskopowe soczewką
Prosty i dokładny pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego – bez potrzeby znieczulenia
Urządzenie wykorzystuje metodę pomiaru siły odbicia bardzo lekkiej sondy od rogówki oka. Szybka i bezbolesna tonometria, niewymagająca stosowania kropli ani posiadania specjalistycznych kwalifikacji do obsługi, odgrywa ważną rolę w programach masowych badań przesiewowych ciśnienia wewnątrzgałkowego. Pomiar jest ledwie zauważalny przez pacjenta, w związku z czym może zostać wykonany nawet u pacjentów niewspółpracujących, na przykład dzieci i osób chorych na demencję. Prosta obsługa bez potrzeby stosowania znieczulenia i dynamiczny przepływ pacjentów sprawiają, że tonometr jest bardzo ważnym przyrządem dla okulistów, optyków, lekarzy ogólnych, zakładowej służby zdrowia i innego personelu medycznego. Technika indukcyjna W tonometrii indukcyjnej, bardzo lekka (26,5 mg) i powolna sonda odbija się od rogówki oka, po czym następuje analiza parametrów ruchu sondy. Kiedy sonda dotyka rogówki, spadek prędkości ruchu sondy zależy od ciśnienia wewnątrzgałkowego. Im wyższe ciśnienie, tym szybciej maleje prędkość sondy. Również czas kontaktu podczas odbicia jest krótszy przy wyższym i dłuższy przy niższym ciśnieniu wewnątrzgałkowym. Parametry ruchu są mierzone pośrednio przez system czujników, wykorzystując indukcję ruchomej sondy magnetycznej. Całkowita energia kinetyczna sondy jest bardzo niska (około jeden mikrodżul) i tylko mały ułamek tej energii zostaje pochłonięty przez oko.
Tonometria air puff
Rodzajem tonometrii aplanacyjnej jest tonometria bezkontaktowa typu air puff, w której to do pomiaru ciśnienia wykorzystywany jest podmuch powietrza. Badanie to, choć nieco mniej dokładne niż tonometria aplanacyjne wg. Goldmanna to jednak nie wymaga znieczulenia oka oraz jest badaniem szybkim – w związku z czym stosowane jest głównie w badaniach przesiewowych.
Spektralna Optyczna Koherentna Tomografia
Badanie SOCT to najnowocześniejsza metoda obrazowania siatkówki, wykorzystująca metodę spektralnej koherentnej tomografii optycznej. Wyniki badania są bardzo dokładne – obrazy przetwarzane są przez specjalistyczne oprogramowanie w celu precyzyjnej analizy struktury siatkówki. Badanie SOCT wykonujemy za pomocą japońskiego aparatu.
Koherentna tomografia optyczna, umożliwia uwidocznienie z ogromną rozdzielczością (kilka mikrometrów) najdrobniejszych zmian w chorobach siatkówki i naczyniówki oka, takich jak:
- druzy, neowaskularyzacja, wysięki,
- obrzęk – zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD),
- błony nasiatkówkowe (ERM),
- cukrzycowy obrzęk plamki (CMO),
- centralna retinopatia surowicza (CSR),
- otwór w plamce,
- guz i znamię naczyniówki,
- trakcje szklistkowo-siatkówkowe i wiele innych.
Badanie SOCT – zalety
Za pomocą badania SOCT można uzyskać trójwymiarowy obraz (3D) siatkówki i ciała szklistego – zarówno przekroje podłużne, jak i poprzeczne. Koherentna tomografia jest bardzo przydatna do kwalifikacji do iniekcji doszklistkowych w wysiękowej postaci zwyrodnienia plamki żółtej i monitorowania efektów ich działania.
Badanie SOCT jest badaniem nieinwazyjnym. Czas trwania – około 10 minut.
Specjalistyczne badania w kierunku jaskry
Optyczna koherentna tomografia – Kompleks komórek zwojowych
Badanie grubości kompleksu komórek zwojowych siatkówki. Optyczna koherentna tomografia siatkówki (tylnego odcinka oka) pozwala wykryć bardzo subtelne zaburzenia jaskrowe w plamce żółtej, występujące jeszcze przed pojawieniem się typowych objawów choroby w innych badaniach. Światło laserowe umożliwia uzyskanie bardzo dokładnego obrazu o wysokiej rozdzielczości, co wiąże się z precyzyjną analizą badanych struktur.
Ponadto badanie wykorzystywane jest także podczas monitorowania skutków leczenia i postępów choroby.
Optyczna koherentna tomografia – Badanie warstwy włókien nerwowych siatkówki i tarczy nerwu wzrokowego
Badanie tomografem umożliwia pomiar grubości warstwy włókien nerwowych, otaczających tarczę nerwu wzrokowego. Ubytki tej warstwy są wyjątkowo charakterystyczne dla wczesnej jaskry. Pomiar tą metodą, w odróżnieniu od polarymetrii (także obrazującej tę strukturę), jest szczególnie przydatny u pacjentów z wysoką krótkowzrocznością oraz u chorych z towarzyszącymi zmianami rogówkowymi i w plamce żółtej. Jednoczasowo z badaniem włókien nerwowych dokonywana jest szczegółowa analiza tarczy nerwu wzrokowego (inaczej: nerwu II), której wyniki umieszczone są na tym samym wydruku.
Pełne, kompleksowe badanie tomograficzne oka w kierunku jaskry.
Badanie zawiera 3 opisane powyżej składniki:
- pomiar grubości warstwy włókien nerwowych siatkówki
- automatyczną topografię tarczy nerwu wzrokowego
- analizę kompleksu komórek zwojowych siatkówki w plamce żółtej
Ultrasonografia okulistyczna
USG oka jest badaniem nieiwazyjnym, wykonywanym przez zamknięte powieki. Pozwala, między innymi, na ocenę przylegania siatkówki do podłoża oraz przylegania ciała szklistego do siatkówki. Badanie USG oka w prezentacji „A” zapewnia pomiar osiowy gałki ocznej (biometria), przydatny np. w monitorowaniu stanów takich jak: krótkowzroczność u dzieci i młodzieży czy pęczniejąca soczewka u osób starszych, wywołująca czasami jaskrę wtórną. Badanie USG oka w prezentacji „B” umożliwia obrazowanie zaburzeń w oczodole i wewnątrz oka – w ciele szklistym, siatkówce i twardówce.
USG oka jest przydatne w chorobach takich jak:
- odłączenie ciała szklistego (PVD) i męty w ciele szklistym,
- krwotok do ciała szklistego,
- wysięk zapalny,
- odwarstwienie siatkówki i rozwarstwienie siatkówki,
- trakcje szklistkowo-siatkówkowe,
- guz naczyniówki (np. czerniak naczyniówki),
- zapalenie twardówki czy garbiak twardówki.
Inne wskazania do badania USG gałki ocznej to na przykład:
- badania gałki ocznej przy nieprzejrzystych ośrodkach optycznych,
- stany pourazowe,
- pomiar mocy wszczepianej soczewki (w przypadku operacji zaćmy),
zmiany cukrzycowe.
Badanie USG oka jest bezbolesne. Nie trzeba się do niego specjalnie przygotowywać, nie jest konieczne rozszerzanie źrenicy. Czas badania: ok. 10 min. Badanie jest wykonywane i opisywane przez okulistę.
Badania na jaskrę –pomiar centralnej grubości rogówki
Obniżona grubość rogówki należy do grupy czynników ryzyka wpływających na rozwój i postęp jaskry. Pachymetria ultradźwiękowa w gabinecie jest wykonywana japońskim aparatem. Jest to badanie polegające na dotykowym pomiarze grubości rogówki i jest ono pomocne w weryfikacji odczytów ciśnienia wewnątrzgałkowego, prognozowaniu ryzyka rozwoju i progresji jaskry oraz ocenie funkcjonowania rogówki, np. po jej przeszczepieniu czy też po wszczepieniu niektórych typów implantów soczewki (wszczepy przedniokomorowe, iris-clip, fakijne).
Odczyt pomiaru ciśnienia śródgałkowego (tonometria aplanacyjna czy bezkontaktowa) jest wiarygodny tylko w przypadku standardowej grubości rogówki. Jak wiadomo – każdy pacjent jest inny i dzięki pachymetrii można dokonać korekty tego odczytu, a także zdiagnozować nadciśnienie oczne, które nieleczone może niekiedy prowadzić do jaskry.
Pachymetria jest podstawowym badaniem na jaskrę i powinna być przeprowadzona obowiązkowo zarówno u każdego pacjenta z rozpoznaną chorobą, jak i obserwowanego – z podejrzeniem jaskry czy nadciśnieniem ocznym. Pachymetria powinna być także wykonana przed laserową korekcją wad wzroku oraz zabiegami chirurgicznymi rogówki.
Pachymetria jest całkowicie bezbolesna, odbywa się w miejscowym znieczuleniu kroplami do oka. Nie wymaga zastosowania środków w celu rozszerzenia źrenic. Czas trwania: ok. 3 min.
Fotografia oka
Fundusfotografia to cyfrowa, kolorowa fotografia dna oka wysokiej rozdzielczości. Badanie jest szybkie, proste i komfortowe – wykonuje się je w pozycji siedzącej, pacjent opiera nieruchomo głowę na podpórce, patrząc na znaczek wewnątrz aparatu. Zdjęciu towarzyszy błysk światła.
Fundusfotografia umożliwia bardzo dokładne badanie dna oka poprzez wykonanie cyfrowego zdjęcia i jego analizę, co pozwala na wykrywanie oraz monitorowanie zmian chorobowych. W wersji klasycznej i bezczerwiennej można uwidocznić i zapisać obraz siatkówki, zmian naczyniowych (krwotoki, zatory, zakrzepy, wysięki, druzy), tarczy nerwu II, guzów i znamion naczyniówki oraz innych patologii dna oka (oraz także niektórych zmian odcinka przedniego).
Fotografia oka jest badaniem dna oka nieinwazyjnym i może być wykonywana wielokrotnie. Wymaga na ogół rozszerzenia źrenicy. Można ją wykonywać u osób w każdym wieku oraz u kobiet ciężarnych.